برهان نظم در اثبات وجود خدا

راههای اثبات وجود خدا سه نوعند: اول راه دل یا راه فطرت که از آن سخن راندیم. دوم راههای حسی یا علمی یا نیمه فلسفی و سوم راههای فلسفی.

اکنون میخواهیم پیرامون راه علمی یا نیمه فلسفی اثبات وجود خدا به بحث بپردازیم.

نظم عالم

نظم و نظام عالم دلالت میکند بر وجود خدا. این همان مطلبیست که در قرآن کریم به با تعبیر «اتقان صنع» آمده است:

تَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْءٍ کهف 88

معنی نظم و نظامی که می گوییم در جهان خلقت هست، چیست؟

به معنی اینستکه ، این عالم که به وجود آمده است، با تصادف به وجود نیامده است. میخواهیم بگوییم این هستی ناشی از حادثه نیست. یعنی

اولا" این جهان فاقد علت نیست. یعنی وقتی شما یک جمله را بر روی کاغذ ببینید نمیگویید این جمله بصورت خودبخود نوشته شده است بلکه میگویید یک دست و قلم و جوهر و در پس آنها ذهنی که جمله را در نظر داشته است و هدفی که این نویسنده از نوشتن این جمله داشته است؛ جمله را بر روی کاغذ نگاشته است. آیا میتوانیم وقتی که با دیدن یک جمله بر روی کاغذ، میگوییم برای نوشتنش این عوامل نیاز بوده است، جهان را بدون علت بدانیم؟

(لازم به ذکر است که افراد بیخدا تا بدین جای کار را با ما هم عقیده هستند و در قسمت بعد با ما مشکل دارند):

ثانیا" این جهان بی هدف نیست. آیا وقتی ما یک دستگاه منظم، مثلا" رایانه را میبینیم میتوانیم بگوییم سازندۀ آن، بدون هیچ هدفی آنرا ساخته است؟ بدون شک این سازنده هدفهای مختلفی از ساختن کامپیوتر دارد: برنامه-نویسی، ایجاد صفحات وب، طراحیهای گرافیکی، محاسبات پیچیده و ...

پس منظور ما از نظم عالم، وجود نظمی هدف مند و آگاهانه در جهان است.

آیا عاقلانه است که ما بگوییم سازندۀ دستگاه عظیم خلقت، آنرا بدون هیچ هدفی خلق کرده است؟ در یک کلام جهان، آگاهانه است.

اگر یک کودک پنجساله که مدرسه نرفته و فقط شکل ظاهری حروف را، بدون اینکه بداند چه صدایی دارند، بشناسد،حروفی را بصورت اتفاقی کنار هم قرار دهد و اینکار را تا جایی ادامه دهد که یکصد صفحه کاغذ را پر کند. چقدر احتمال دارد که این صد صفحه که از حروف اتفاقی تشکیل شده است، یک کتاب علمی را تشکیل بدهد؟ احتمال این حادثه، صفر است. حتی با دید ریاضیاتی هم احتمال آن چیزی در حد یک اپسیلون است. پس چگونه میشود ادعا کرد که به صورت اتفاقی و ناآگاهانه اجزای این جهان کنار هم قرار گرفته و جهانی بدین عظمت را بنا نهاده‌اند؟ یا چگونه میتوان ادعا کرد که ایجادکنندۀ این جهان آگاه و علیم نیست؟ چگونه میتونیم بگوییم این جهان را عواملی مادی که فاقد هوش هستند بصورت اتفاقی ایجادنموده‌اند؟

از سوی دیگر باز جای سؤال است که با توجه به بدیهی بودن هدفمند و آگاهانه بودن نظم جهان، آیا ممکن است ایجادکننده این جهان، اجزای آن، یعنی ماده، انرژی و طبیعت، باشند؟ البته پاسخ منفیست، چرا که ماده، انرژی و طبیعت و دهر فاقد شعورند که بخواهند جهانی را به صورت آگاهانه و منظم بسازند. لذا باید بپذیریم که منشأ این نظم موجودی فراطبیعیست.

وقتی میگوییم نظم عالم، هدفمند است یعنی در "طبیعت اشیاء" حرکت به سوی هدف وجود دارد. برای مثال یک بذر گندم را در نظر بگیرید که در آن حرکت به سوی یک هدف،یعنی تبدیل شدن به خوشۀ گندم، وجود دارد و این هدفمندی را همان موجود ماوراءطبیعت که در بالا گفتیم (و در آینده میگوییم که خداست)، در بذر به وجود آورده است. حتی موجودات غیر زنده هم به واسطۀ خواص شیمیایی یا فیزیکی خود، نشانگر آگاهانه بود خلقت خویش هستند. مثلا" مولکولهای اکسیژن نه تنها در تنفس موجودات زنده نقش حیاتی دارند بلکه پس از ترکیب با هیدروژن، مولکولهای آب را میسازند و بدین وسیله در جهت تداول چرخۀ حیات یاری میرسانند.

ثابت کردیم که این جهان به واسطۀ نظمی که دارد، باید دارای علت بوده و خالقی آگاه و فراطبیعی داشته باشد، این خالق را «خدا» مینامیم.

شبهه: میگویند این جهان از برخورد ستارۀ ابرنواختر با تودۀ غبار،(بیگ بنگ) به وجود آمده است. اگر این نظریه صحیح باشد آیا نشانگر عدم آگاهانه بودن خلقت این جهان نیست؟

پاسخ:

البته که نه! ااتفاقا اینکه این جهان از برخورد این ستاره با غبار بوجود آمده خود نشانگر وجود هدف و آگاهی در ابتدای خلقت است. توجه کنید که در این غبارها استعداد منفجر شدن و ایجاد بیگ بنگ وجود داشته است. همچنین در جزئی از آن که ما اکنون آنرا میشناسیم، یعنی زمین، امکان حیات و زندگی این همه موجود زنده وجود داشته است. آیا واقعا" اینکه در جزئی از این غبار این استعداد وجود داشته است که در آن اتمسفر(جو) ایجاد شود و در درون آن آب آشامیدنی که تمام موجودات زنده بدان احتیاج دارند، نشانگر وجود هدف در خلقت اولیه نیست؟ همین استعدادهای موجود در آن غبارهای اولیه نشانگر وجود هدف است.

شبهه: در این عالم حوادث و اتفاقات نیز رخ میدهد آیا این امر نشاندهندۀ عدم آگاهانه و هدفمند بودن جهان نیست؟

پاسخ:

خیر، این حوادث و اتفاقات نسبی هستند. در عالم هر چیزی در مسیری قرار میگیرد هدف دارد. جهان علیرغم تمام این حوادث جزئی در مسیر خود قرار گرفته است. این حوادث جزئی اثری بر حرکت کلی جهان ندارند.

همینکه جهان ما غرق در بی نظمی ها نیست نشان دهنده آنستکه این حوادث نقشی در هدف اجزای جهان ندارند.

بیانی دیگر از برهان نظم

در این بیان میگوییم که عظمت هر چیزی نشاندهندۀ عظمت سازندۀ آن چیز است. برای مثال شما وقتی یک نقاشی بسیار زیبا میبینید به اوج مهارت و هنرمندی نقاش پی میبرید. حال این جهان به این عظمت خود نشانه و علامت بزرگی و عظمت خالق خویش است:

إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن مَّاء فَأَحْیَا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِیهَا مِن کُلِّ دَآبَّةٍ وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخِّرِ بَیْنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ لآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ بقره 164

به درستی که در خلقت سماوات و زمین و آمد و شد شب و روز و کشتیها که بر دریا برای بهره مندی مردم در حرکتند و آنچه از آب، خداوند از آسمان فرومیفرستد و زمین را پس از مرگش زنده میکند و انواع جنبندگان را در آن گسترده و در مسیر بادها و ابرها که بین آسمان و زمین مسخرند، نشانه هایی برای مردمی که میندیشند وجود دارد.

بنا بر این بیان، جهانی که این همه عظمت دارد باید خالق حکیمی داشته باشد که خداست.

اگر منوی نظرات باز نشد اینجا کلیک کنید

ادامه دارد ...